Արտասովոր եղջերուն

Հարցեր եւ առաջադրանքներ

1.     Բառարանի օգնությամբ գտի՛ր տրված բառերի հոմանիշ (նույն իմաստ) բառերը:

Հրաշք –զարմանալի

          Ճանապարհ – ուղի

          Իսկույն – անմիջապես

          Ամուր – պինդ

          Բուսնել – աճել

           Խոշոր – մեծ

2.     Առանձնացրո՛ւ եղջերվին նկարագրող նախադասությունը:

Եղջերուն ամրակազմ, գեղեցիկ, ճյուղավոր  պոզերով էր։

3.     Եղջերվի մասին 5-7 փաստ առանձնացրո՛ւ եւ որեւէ ձեւով (ռադիոնյութ, տեսանյութ, սալիկահանդես) ներկայացրո՛ւ բլոգումդ:

1․ Վոլգա, Դոն և ավելի փոքր գետերի ափերը ցրված են եղնիկի ոսկորներով: Հին որսորդները զանգվածային որս էին կազմակերպում ՝ եղնիկների ամբողջ հոտերը ձորեր քշելով կամ կենդանիներին ստիպելով ցած նետվել ժայռից: Ավելին, դատելով ոսկորների քանակից, եղջերուների այդպիսի զանգվածային ոչնչացումը նույն տեղում բազմիցս իրականացվել է: Միևնույն ժամանակ, դրանք չեն ազդել եղնիկների սովորությունների վրա. Կենդանիները դեռ հեշտությամբ թափվում են հսկվող նախիրների մեջ:

2. Դանիայում, Շվեդիայում և Կարելյան թերակղզում կատարված պեղումները ցույց են տալիս, որ առնվազն 4000 տարի առաջ մարդիկ կամ հյուսիսային եղջերու են բուծել պարսպապատ տարածքներում կամ նախիրի մի մասը պահել դրանց վրա ՝ հետագա օգտագործման համար: Քարերի վրա պահպանվել են գծանկարներ, որոնցում եղջերուները հստակ տեղակայված են ինչ-որ մուրճի կամ ցանկապատի ետևում:

3. հյուսիսային եղջերուների կաթը շատ առողջ և սննդարար արտադրանք է: Fatարպի պարունակության առումով այն համեմատելի է պաստերիզացված կրեմի հետ, և այդ ճարպը լավ կլանված է մարդու մարմնի կողմից: Հյուսիսային եղջերու կաթում կա նաև մեծ քանակությամբ կալցիում: Հյուսիսային եղջերու կաթի կարագը համով և հյուսվածքով նման է կովի կաթի գիհին: Norwegianամանակակից նորվեգական շվեդական լապպիշյան հյուսիսային եղջերուների հովիվները միանգամից առանձնացնում են հորթերը մորից և կերակրում այծի կաթով. Հյուսիսային եղջերուներն ավելի թանկ են: Այդ նպատակով այծերը բուծվում են եղնիկների կողքին:

4. Ռուսաստանում եղնիկների ընտելացումը սկսվեց, ամենայն հավանականությամբ, Հյուսիսային Ուրալից: Գոյություն ունեն հյուսիսային եղջերուների միգրացիոն երթուղիներ և բավարար նյութ ՝ գրավված կենդանիների համար գրիչներ կառուցելու համար: Դեպի հյուսիս և արևելք շատ ավելի քիչ բուսականություն կա, ուստի զանգվածային ընտելացումը գրեթե անհնար էր:

5. Հյուսիսային եղջերուների բուծումը ի սկզբանե տորթ էր. Հյուսիսային եղջերուները ծառայում էին որպես ձիերի անալոգ ավելի հարավային լայնություններում: Երբ սկսվեց ռուսական էքսպանսիան դեպի հյուսիս-արևելք, Նենեթսը օգտագործում էր ընտելացված եղջերուներին միայն որպես զորակոչ, ընդ որում ՝ մարդիկ ձիով էին հեծնում և փաթեթներով ապրանք էին տեղափոխում: Երբ եղնիկը գաղթում էր դեպի արեւելք, բուսականության քանակը, որը եղջերու համար կերակուր էր ծառայում, պակասում էր: Աստիճանաբար ցեղը սկսեց կրճատվել, և մարդիկ ստիպված եղան հրաժարվել ձիավարելուց և հյուսիսային եղջերուները սանձել սահնակներին:

6. Եղնիկների որսորդության համար օգտագործվել են բազմազան մեթոդներ `խաչադեղերից մինչև հսկայական ցանցեր: Հիմնականում դրանք չեն տարբերվում այլ կենդանիներ որսալու մեթոդներից, բայց ցամաքում ցանցերով այլ կենդանիներ չեն բռնում: Եղնիկների նման ձկնորսության մասշտաբը ցույց է տալիս այն փաստը, որ եղջերուի կաշվից ցանց պատրաստելու համար պահանջվում էր 50 եղնիկ: Արդյունքում ստացված ցանցն ուներ 2,5 մետր բարձրություն և մինչև 2 կիլոմետր երկարություն: Ավելին, տարբեր ընտանիքների պատկանող մի քանի նման ցանցեր միավորվել են մեկի մեջ:

7. Հյուսիսայինները լավ կյանքի պատճառով եղջերու չէին բուծում մսի և մաշկի համար: Երբ ռուսական շարժումը «դիմավորում էր արևին», նրանք աստիճանաբար, չնայած իրենց ազատասեր բնավորությանը, բերվեցին «ինքնիշխանի ձեռքի տակ» և ստիպված վճարեցին հարկ ՝ յասակ: Սկզբնապես դրա վճարումը խնդիր չէր. Անհրաժեշտ էր տարեկան հանձնել մորթու կենդանու մի քանի մաշկ: Այնուամենայնիվ, այն բանից հետո, երբ նրանք սկսեցին զանգվածաբար ոչնչացնել մորթու կենդանիներ Մերձ-Ուրալում, բնիկները ստիպված եղան վերակողմնորոշվել դրամական հարկի համար. Նրանք չէին կարող մրցել լավ զինված օտար որսորդների հետ: Ես պետք է սկսեի եղնիկ աճեցնել, կաշի և միս վաճառել և կանխիկ վճարել հարկը:

4.     Բառերն այնպես դասավորի՛ր, որ նախադասություններ ստանաս:

Հրացանը թափահարեց եղջերուն թնդաց բայց միայն գլուխը:

Հրացանը թնդաց բայց եղջերուն միայն գլուխը թափահարեց։

Նշան, անկենդան, բռնեցի, գետնին, արձակեցի, եւ, եղջերուն, ընկավ:

Նշան բռնեցի,արձակեցի և եղջերուն անկենդան ընկավ գետնին։

5.     Ի՞նչ ես կարծում, որսորդությունը , կենդանիներին սպանելը լա՞վ բան է:

Ես մտածում եմ որ դա վատ բան է։

6.     Շարունակի՛ր հորինել:

Մի օր արթնացա ու տեսա, որ մահճակալս թռել ու անտառի դիմաց է ինձ կանգնեցրել։

Ես վախում էի, լսում էի գայլերի ձայներ և տեսա մի գայլի ձագ,բայց այդ ձագը ոչ ուզում էր ինձ վնաս տալ, ոչ էլ կանչել իր մայրիկին։Հետո նա եկավ իմ մոտ և ոռնաց։Ես սկզբում վախեցել էի, մտածում էի,որ նա կկանչի իր մայրիկին, բայց պարզվում է որ նա կորցրել էր և ման էր գալիս նրան։Ես իհարկե օգնեցի և գայլուկը գտավ նրան։Վերջում նա երկար նայեց ինձ երկար ոռնաց և վազեց իր մայրիկի մոտ։